Hazırlayan: Fahri Sarrafoğlu

Gebze’de Çoban Mustafa Paşa adıyla bilinen bir külliyeyi ziyaret ettik. Gebze’ye adeta damgasını vurmuş güzel bir vakıf eser. Bu güne kadar binlerce insanın yetişmesine sebep olmuş. Her gittiğimiz yerde olduğu gibi Gebze’de metfun bulunan Çoban Mustafa Paşa’nın tasavvufi yönünü de araştırdığımız da onun adeta bir vakıf insan olduğunu gördük. Kaynakların verdiği bilgiye göre sadece Gebze’de değil, Eskişehir’de Cezayir, Mısır, Balkanlar ve İstanbul’da onlarca vakfı olan bir Osmanlı devlet adamıdır.

TASAVVUF SAYESİNDE GÜÇ ZEHİRLENMESİNE UĞRAMADI
Çoban Mustafa Paşa’nın hayatının en önemli ve en zor görevi Yavuz Sultan Selim döneminde olmuştur. Böyle celalli bir padişahın veziri olmak kolay değildir. Padişahın damadı olsa da zaman zaman çatışmalar yaşanmış, hatta onu ölümden Piri Mehmet Paşa kurtarmıştır.  Ama bütün bunlara rağmen güç zehirlenmesine uğramamış, gücünün farkında olan, gücünü insanlık için kullanan bir devlet adamı olma yolunda gayret etmiştir. Tabii bunun böyle olmasında Mısır’da tasavvuf ehline gösterdiği saygı ve hürmetin de büyük desteği de vardır. Çoban Mustafa Paşa’nın kurduğu menzilhanelerdeki tarikatlar, Gülşenilik ve Mevleviliğe olan desteği sayesinde tasavvufun geniş kitlelere ulaşmasını sağlamıştır.

KİMDİR ÇOBAN MUSTAFA PAŞA

Çoban” lakabı ile nam salan Mustafa Paşa Bosnalı bir devşirme olduğundan “Boşnak”, Yavuz Sultan Selim’in kızı Hafsa Sultan ile evliliğinden mütevellid “Damat”, bazı yerlerde ise “Koca” lakabı ile anılır. Piri Mehmed Paşa tarafından yetiştirilen Mustafa Paşa, Yeniçeri ocağından sonra kapıcıbaşı ve Rumeli beylerbeyi görevini üstlenmiştir. Kanuni Sultan Süleyman devrinin ilk yıllarında ikinci vezir olduğuna dair umumi bir görüş de mevcut. 1529 yılında vefat eden Çoban Mustafa Paşa, Anadolu içlerinden doğu istikametine uzanan büyük sefer yolunun üzerinde bulunan menzil noktasındaki Gebze’de yaptırdığı külliyede medfundur.

Kaynak:  Mustafa Keskin(Erciyes Üniversitesi) ‘’Hasenatı Seyyiatına Galip Bir Osmanlı Devlet Adamı: Gazi Çoban Mustafa Paşa’’,

Doç. Dr. Mehmet Z. İbrahimgil  Makedonya’da Çoban Mustafa Paşa’nın vakıf malları